Còn hơn 30 triệu người dân nông thôn chưa được sử dụng nước đạt quy chuẩn

    Dự và chỉ đạo Hội nghị có Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn  - Trần Thanh Nam, lãnh đạo Tổng cục Thủy lợi, lãnh đạo Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam, đại diện Cục kinh tế Hợp tác, Hội LHPN Việt Nam, đại diện các bộ, ngành các tỉnh trong nước. Về phía UBND tỉnh Sóc Trăng có đồng chí Lê Văn Hiểu - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh.

Đồng chí Lê Văn Hiểu - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phát biểu tại hội nghị. Ảnh Cao Xuân Lương

    Báo cáo tại hội nghị, đồng chí Lê Văn Hiểu cho biết: Thực hiện Quyết định số 62 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Sóc Trăng đã được Trung ương đầu tư hỗ trợ vốn trên 683 tỷ đồng, với trên 70.000 lượt hộ vay để xây dựng công trình nước sạch, công trình vệ sinh. Tỉnh đã triển khai có hiệu quả Chương trình tín dụng nước sạch và vệ sinh môi trường, từ nguồn hỗ trợ vốn vay, đã xây dựng mới và sửa chữa 105.472 công trình, trong đó nước sạch là 60.174 công trình và 45.298 công trình vệ sinh, qua đó góp phần nâng cao tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch và hộ gia đình sử dụng nhà vệ sinh hợp vệ sinh; trong đó, tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn 02 Bộ Y tế là 59,93%; tỷ lệ hộ gia đình khu vực nông thôn có nhà vệ sinh hợp vệ sinh là 77,64%; tỷ lệ hộ gia đình khu vực nông thôn toàn tỉnh có chuồng trại chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường đạt 82%.

    Theo báo cáo của Tổng cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), từ năm 2000, chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 104/QĐ/2000-TTg ngày 25-8-2000. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan được giao chủ trì tổ chức thực hiện.

    Để tạo nguồn lực thực hiện chiến lược quốc gia, ngày 16-4-2004, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 62/2004/QĐ-TTg về Chương trình tín dụng thực hiện chiến lược quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. Đến nay, chương trình đã triển khai hoạt động trong 16 năm với Chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn.

Quang cảnh hội nghị. Ảnh Cao Xuân Lương

    Báo cáo tại hội nghị nêu rõ, mục tiêu tổng thể của chương trình là tăng cường sức khỏe và giảm thiểu các bệnh liên quan đến nước và vệ sinh, nâng cao điều kiện sống, giảm tình trạng ô nhiễm môi trường đã cơ bản đạt được, nhận thức của người dân có tiến bộ, điều kiện sống được cải thiện đáng kể, công trình cấp nước và vệ sinh được đầu tư. Tuy nhiên, môi trường nhiều nơi vẫn còn ô nhiễm, nhất là rác thải, nước thải; vấn đề rác thải chưa được quan tâm giải quyết.

    Mục tiêu đến năm 2020, phấn đấu 100% dân cư nông thôn sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn Việt Nam (QCVN) với số lượng ít nhất 60 lít/người/ngày, 100% dân cư nông thôn sử dụng nhà vệ sinh hợp vệ sinh và thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, giữ sạch vệ sinh môi trường làng xã, 100% cơ sở chăn nuôi có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh. Kết quả đạt được của mục tiêu giai đoạn này là 88,5% dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh, 51% dân nông thôn sử dụng nước đạt QCVN, 75,2% dân số nông thôn có nhà vệ sinh hợp vệ sinh, mục tiêu về cơ sở chăn nuôi có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh cũng cơ bản đạt được.

    Về nguồn lực đầu tư, mục tiêu đặt ra cho các giai đoạn là 160.000 tỷ đồng và kết quả đạt được là 106.733 tỉ đồng; kết quả huy động nguồn lực cho Chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn từ năm 2000 đến nay đạt 106.733 tỉ đồng; kết quả đã có 6.571.593 lượt hộ vay làm công trình nước, 6.209.318 hộ vay làm công trình vệ sinh gia đình (nhà vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi, bể bioga), góp phần tăng thêm 30% dân số được sử dụng nước hợp vệ sinh và 19,5% hộ có nhà vệ sinh hợp vệ sinh.

    Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, mặc dù đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhưng việc cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn vẫn còn nhiều tồn tại như: Vẫn còn hơn 30 triệu người dân nông thôn chưa được sử dụng nước đạt QCVN. Còn hơn 16 triệu người dân nông thôn đang sử dụng nhà vệ sinh không hợp vệ sinh, hơn 5 triệu học sinh phổ thông chưa được sử dụng công trình nước sạch và nhà vệ sinh đảm bảo trong trường học. Tập trung giải quyết nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn hộ gia đình chưa quan tâm môi trường, cảnh quang; tiêu thoát, ô nhiễm nước thải, rác thải,...

    Theo đánh giá của Tổng cục Thủy lợi, thời gian tới, vẫn còn nhiều thách thức như biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng nhiều, đặc biệt là hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; lũ, ngập lụt, úng đang có xu hướng gia tăng và ngày càng cực đoan. Suy giảm số lượng và ô nhiễm chất lượng nguồn nước ngày càng tăng, đòi hỏi phải có các công trình tạo nguồn cấp nước ổn định, thích ứng biến đổi khí hậu. Nhận thức về vị trí và vai trò của cấp nước và vệ sinh nông thôn chưa đầy đủ. Nhiều địa phương chưa đưa các chỉ tiêu cấp nước và vệ sinh nông thôn vào chỉ tiêu phát triển kinh tế, xã hội trong kế hoạch của tỉnh. Nguồn lực từ ngân sách Trung ương còn hạn chế so với nhu cầu, chưa tiếp cận được với nguồn lực của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và các nguồn lực xã hội hóa từ các tổ chức, doanh nghiệp, tư nhân. Tỷ lệ cấp nước sạch và vệ sinh ở nhiều vùng vẫn còn thấp so với bình quân chung của cả nước như: Vùng miền núi phía Bắc, Bắc Trung bộ và Tây Nguyên, đây cũng là những vùng có tỷ lệ cao về người nghèo, dân tộc thiểu số. Giá nước sạch ở các địa phương thấp, chưa tính đúng, tính đủ chi phí hợp lý ảnh hưởng đến hoạt động bền vững của công trình và thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế. Cơ chế hỗ trợ trong quản lý vận hành cho các vùng khó khăn chưa cụ thể nên việc thực hiện rất khó khăn, nhiều nơi không thực hiện được. Năng lực và nguồn kiểm soát chất lượng nước ở nhiều địa phương còn hạn chế. Hiện mới có khoảng gần 50% các trung tâm nước sạch và vệ sinh nông thôn tỉnh có phòng phân tích chất lượng nước, nguồn lực phân tích chất lượng nước hàng năm cũng rất hạn chế.

Khen thưởng các tập thể, cá nhân. Ảnh Cao Xuân Lương

    Tại hội nghị, Tổng cục Thủy lợi cũng đề xuất, kiến nghị về cơ chế chính sách, trình Chính phủ ban hành Nghị định nước sạch nông thôn; trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn đến 2030, tầm nhìn 2045, trong đó tập trung đảm bảo phần nguồn nước phục vụ cấp nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn, ưu tiên nguồn nước từ các hồ chứa thủy lợi, hệ thống thủy lợi đã và sẽ đầu tư mới trong kế hoạch trung hạn, đảm bảo số lượng và chất lượng; trình Thủ tướng Chính phủ tiếp tục triển khai chương trình tín dụng cho chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn theo hướng tăng mức hỗ trợ và mở rộng đối tượng cho vay,...

    Về tổ chức thực hiện, Tổng cục Thủy lợi thực hiện các công trình nước sạch nông thôn theo kế hoạch đầu tư công trung hạn, giai đoạn 2021-2025, ưu tiên các tỉnh thường xuyên bị ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, lũ lụt, ngập úng (6 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long), vùng khan hiếm nước miền núi phía Bắc (Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên) với kinh phí khoảng 1.500 tỉ đồng; các công trình cấp nước nông thôn trong Đề án an ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn, hồ đập, giai đoạn 2021-2025 theo Nghị quyết của Quốc hội; các công trình dự kiến vay vốn Ngân hàng Thế giới cho cấp nước và vệ sinh môi trường nông thôn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu cho 17 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung với kinh phí khoảng 8.000 tỷ đồng (400 triệu USD).

    Tại Hội nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã khen thưởng các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích xuất sắc trong thực hiện Chương trình quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn trong thời gian vừa qua.

Cao Xuân Lương